Trigeminalna neuralgija

Trigeminalna neuralgija je najčešća kranijalna rizopatija (neuropatija kranijalnih živaca). Poznata i kao “tic doloreux”, što znači bolni udar, opisana je još u XVIII veku (Džon Fortegil i Nikolas Andre) , a karakteriše je jak paroksizmalni bol koji se često „okida“ senzornim stimulacijama u jednoj ili granama n. trigeminus-a, traje samo nekoliko sekundi i ne prati ga neurološki deficit. Osim klasične trigeminalne neuralgije, postoje i varijante kao što su supraorbitalna i supratrohlearna neuralgija.

Epidemiološki podaci ukazuju na godišnju incidenciju od 4/100,000, dok se za patofiziološki osnov ovog stanja smatra demijelinizacija nervnih A vlakana, kao i istanjenje mijelina A delta i C vlakana. Vaskularna kompresija(prisutna kod oko 50% svih trigeminalnih neuralgija), obično je uzrokovana kontaktom sa a. cerebelli superior (oko 80%). Tumori zadnje lobanjske jame, kao i multipla skleroza (MS), takođe mogu doprineti razvoju ovog stanja.

Za dijagnozu trigeminalne neuralgije i sličnih stanja potrebna je MR glave sa MR angiogramom krvnih sudova, a lečenje može biti medikamentozno i hirurško. Uobičajena medikamentozna terapija uključuje lekove kao što su karbamazepin – Tegretol (na koji dobro odreaguje oko 70% pacijenata), ali i okskarbamazepin, baclofen, gabapentinlamotrigin i botulinski toksin.

Minimalno invazivne metode uključuju ablaciju ili blokadu perifernih grana n. trigeminus-a, blokadu triger zone, perkutane rizotomije, kao i rizotomija trigeminalnog (Gaserovog) gangliona, radiofrekfentne rizotomije, ili alkoholna blokade inekcijom glicerola.

Mikrovaskularna dekompresija (MVD) predstavlja kauzalni tretman i najefikasniju opciju lečenje, sa uspešnošću od 75-80%, ali podrazumeva kompleksnu neurohiruršku operaciju sa objektivnim rizikom za nastanak komplikacija kao što su oštećenja drugih kranijalnih nerava (gubitak sluha, problemi sa gutanjem…), nespecifične komplikacije neurohirurških operacija (ishemija, hemoragija, likvorne fistule i infekcije), a mogu imati i letalni ishod u manje od 2% slučajeva. Osim MVD, pribegava se i intrakranijalnim ablativnim procedurama, a poslednjih godina su aktuelna i stereotaksična radioterapija i neurostimulacija.

Ilustracija: Viktoriya Kabanova/Alamy Stock Vector